💧 In dienst van de Dharma laat Ad gedurende dit jaar 2022 publieke Stiltij-functies los. Tijdens deze retraiteperiode staan de trainingsactiviteiten op non-actief. De website blijft open maar wordt in principe niet aangevuld. Individueel overleg blijft mogelijk. N.b.: een tweetal Dharmuses zal verschijnen dit jaar; de eerste, Dharmuse 17, is verschenen.🔥
Deze 3e video van de Anonieme Oefening bevat de lange versie; ter completering kun je die laten voorafgaan door de reinigingsoefeningen (video 1). Video 1 vind je HIER. Video 2, de korte versie, vind je HIER.
Om je meditatie niet willekeurig te laten verlopen is het zinvol om voldoende tijd te nemen voor het wekken van
een betrouwbare context: verbinding met onderricht, leraren
een levendige zuivere intentie: verbinding met je gevoel, je hart
De anonieme oefening – met als kern het zitten (zazen) – begint en eindigt met diverse devotionele oefeningen en recitaties.
» HIER expressieboekje (pdf) met alle teksten en muzieknotaties » Achtergronden, inclusief Anonieme Oefening: de Wisgids (pdf)
> HIER de volledige impressies in verslagen en foto’s (verdiepingsweekend in Cortils, 3 t/m 5 december 2021)
Ik voel de harteloosheid, ondanks mijn onvermogen dat hier ook een rol in speelt, maar het is vooral een er niet aan willen. Nu pas snap ik de harde feedback die ik vaker kreeg: het lijden niet erkennen en ook zelf niet willen lijden betekent geen invoeling en geen verbinding. Op zo iemand zit je niet te wachten als je in moeilijkheden zit.
Tijdens het zitten ontstaat er dankzij het loslaten een open belevingsruimte waar het fysieke lichaam nauwelijks nog contouren claimt. Deinend op de adem wordt dharma-werking (dharmium) voelbaar. Het is heel intiem en wonderlijk hoe daar een verfijnd leren en bewust worden plaatsvindt.
Het voelt nu als te makkelijk en bedrieglijk om mijn wereldse verlangens te dempen met ogenschijnlijk heilzame inspiratie. Het ontgaat me bijna dat mijn egoïsme huichelachtig meebeweegt en zich vermomt als goed-bezig-zijn en hiermee werkelijke verandering steeds maar uitblijft. Wie geef ik het gezag?
We begonnen het weekend met het navoelen van lijden, aan de hand van een psalmtekst. Voor tekst, zie deze pagina op Gedel.nl.
Zenleraar Yamada (Mumon) heeft het verloop van de twaalf schakels van de conditioneringscyclus (pratitya-samutpada) in één samenhangende formulering omschreven:
1. In spirituele of oorspronkelijke verblinding (onwetendheid – avidya) 2. ontwikkel je onbewuste activiteiten (motieven – samskara) 3. waaraan jij een individueel bestaan ontleent, te beginnen met de conceptie in een moederschoot (bewustzijn – vijnana). 4. Je mentale en stoffelijke faciliteiten genereren in de schoot de noodzakelijke substantie (namen en vormen – namarupa) 5. voor het functioneren van ogen, oren, neus, tong, lijf en brein (de zes ingangen – ayatana); 6. de verdere ontwikkeling daarvan faciliteert het beleven van de zintuiglijke wereld (contact – sparsha) 7. en het opnemen van uiteenlopende wereldse invloeden (verlangen naar welbevinden – vedana). 8. Je went eraan je te hechten aan externe objecten (egoïstische verlangens – trishna), 9. ze je toe te eigenen en er houvast in te vinden (grijpen – upadana); 10. het laat je een gevoel van bezit ervaren (wording – bhava). 11. Dit zijn de middelen waarmee je je fysieke bestaan ingaat (leven, geboorte – jati), 12. en waarmee je vervolgens dit bestaan doorloopt en beëindigt (ouderdom en sterven – jaramarana).
Even verderop traceert hij de oorzaak achterwaarts, net als Boeddha gedaan heeft:
• Waar komt het lijden van ouderdom en dood vandaan? Het komt voort uit het zelfontwaken van het leven. • Waar komt het zelfontwaken van het leven vandaan? Vanuit een notie van eigendom. • Waar komt de notie van eigendom vandaan? Door iets te verwerven. • Waar komt iets verwerven vandaan? Van iets verlangen. • Waarom verlangen we naar iets? Omdat we het zien. • Waarom zien we het? Omdat we perceptie hebben. • Waarom hebben we perceptie? Omdat we zijn uitgerust met zes zintuigen. • Waarom zijn we uitgerust met zes zintuigen? Ze worden verleend in de baarmoeder van onze moeder. • Waarom waren we in de baarmoeder van onze moeder? Omdat onze moeder ons heeft verwekt. • Waarom zijn we verwekt? Door de acties van onze vader en moeder. • Waarom doen onze ouders mee aan deze activiteiten? Door onbewust of onwetend instinct.
Model van de conditioneringscyclus (klik op afbeelding voor print-versie)
Door op deze manier diep na te denken over de twaalf oorzaken gaan we de fundamentele bron van het lijden van ouderdom en dood begrijpen: het is ons niet-ontwaakte instinct, onze oorspronkelijke onwetendheid. Daarom is dit onbewuste, onwetende instinct, of oorspronkelijke onwetendheid, de wortel van karmische transmigratie.
Deze niet-ontwaakte staat geeft aanleiding tot verder niet-ontwaken, het in beweging zetten van cyclus na cyclus van onwetendheid, wil, bewustzijn, namen en vormen, de zes zintuigkanalen, sensaties, het verlangen naar plezier, grijpen, nemen en vasthouden, zijn of bestaan, geboorte, ouderdom en dood – keer op keer herhaald, terwijl we eindeloos door de duisternis van de zes bestaanssferen dwalen.
Tweede video van het verdiepingsweekend van 11 t/m 13 september 2020 in Cortils (B.).
Discipline – de oefenpraktijk van een discipel (leerling) – bestaat o.a. uit het je bekwamen in aandacht en eerlijkheid. Dit zorgt voor je betrouwbare en heilzame groei als mens. Discipline maken we ons mede eigen dankzij de inbreng van leraren en onderricht. Bovendien kost het ons nogal wat moeite: je wordt getoetst op je betrokkenheid en toewijding, terwijl er op de spirituele weg meestal nauwelijks of geen directe beloning tegenover staat.
Uiteraard besef je waarom die moeite waardevol is: je hebt vertrouwen in de zin van deze onderneming. Dit mijn-best-doen heeft een diepe, kloppende bedoeling. In onszelf en om ons heen is overal lijden voelbaar en zichtbaar. Maar dit je best doen moet wel op een juiste manier verlopen, namelijk bewust geborgd door een totaalcontext, een eindkwaliteit. Het is al behulpzaam wanneer de beoefenaar-bodhisattva beseft dat het leven groter is dan zichzelf.
Wat betekent eigenlijk een bodhisattva? Verwijst dit begrip naar concrete personen of naar geestelijke entiteiten? Kijk bijvoorbeeld eens naar het begrip ‘boeddha’: dat is zowel de stoffelijke (historische) persoon Shakyamuni, alsook de geestelijke (transcendente) aard van die mens, d.w.z. de geesteskracht, de boeddha-natuur die deze mens heeft verwerkelijkt en dus belichaamt.
Bewuste beoefenaars van de mahayana-zen-weg zijn bodhisattva’s; leraren als Shunryu Suzuki zijn daarvan voorbeelden. Maar elke beoefenaar kent die twee aspecten: geest (leegte, transcendentie) en lichaam (vorm, zintuiglijkheid). Oefenen is leren dat stof en geest niet gescheiden zijn – wel verschillend van functie maar niet wezenlijk van aard. We leren transcendentie ontdekken dankzij de stof: alle stoffelijk lijden brengt ons naar de kracht van de geest, de zin van ons bestaan.
De weg van bodhisattvaschap heeft een menselijke (wereldlijke) fase en een meer innerlijke (transcendente). Dit bodhisattva-pad verloopt van karma naar dharma, en wordt traditioneel in vier paden verdeeld; het vijfde pad is het pad van niet-meer-leren, de realisatie van boeddhaschap. Het eerste en tweede pad (verzamelen en verenigen) hebben nog een tamelijk persoonlijk karakter, maar het derde en vierde (visie en praktijk) zijn puur geestelijk van aard (zie: https://info.stiltij.nl/vervolg/modellen/images/bodhisattva-pad.pdf).
Het is niet zo makkelijk om de realiteit te begrijpen van boeddha’s en bodhisattva’s, zoals deze beschreven wordt in het onderricht van de soetra’s en in de woorden van zen-leraren. Maar dat is wel nodig om te komen tot een gefundeerde, integrale en vervullende manier van oefenen.
Identificatie op hartsniveau is hier vereist; en dit gaat verder dan de inspiratie en de energie van de innerlijke krachten die hier spelen. Je moet het willen belichamen, om recht te doen aan een blijvende, organische realisatie van de ware mens die je bent. We moeten onze ik-wanden willen doorbreken, de wanden van ons maakbaarheidsgebouwtje, om toe te komen aan totaalbestaan.
Bevrijding is het blootleggen van onze intrinsieke, diep-menselijke hartskwaliteit; deze tijdloze en vormloze dharma-aard die alle stoffelijkheid en zintuiglijkheid omvat, mag niet verward worden met het geconditioneerde, karmische personage dat zich hiervan langzaam bewust wordt.
De oplossing is te vinden in het zien van de samenhang tussen deze twee bestaanspolen: de kleine pool van mijn verwarde, verblinde ik maakt deel uit van de grote, universele bedoeling en context van het leven die de bewuste bodhisattva bewust leert belichamen. Dit is de inspirerende motivatie achter alle expressie van wijsheid en mededogen.
When mind of itself is peaceful and clean, then all that is needed is bold advance as if saving your head from burning. You must not slack off or get lazy. Try hard, try hard!
When beginners sit in meditation to contemplate mind: sit alone someplace. First straighten out your body and sit upright; let your robe be wide and your belt loose. Let your body relax: rub yourself down seven or eight times. Let the exhalations from the belly through the throat cease. Then you will find in abundance the purity, emptiness, and peace of inherent reality-nature.
When body and mind are properly attuned, when mind and spirit are at peace, then in deep mystic fusion, the breath is pure and cool. Slowly gather the mind until the path of the spirit is pure and sharp and the mindground is illumined and pure. As you perceive clearly and distinctly, inner and outer are empty and pure – this is the mind’s inherent nirvana. With this nirvana, the mind of the sages is manifest.
Though its real nature is formless, intent and proportion always remain. Thus, the profound luminous one never ends: it remains forever shining bright. This is called the buddha-nature, the enlightened real identity.
Those who see buddha-nature leave behind forever birth and death: they are called people who transcend the world. One who awakens to buddha-nature is called a bodhisattva.
Source: Cleary, Jonathan C.: Zen dawn; early Zen texts from Tun Huang. Boston 1986, p. 63
> Dit video-fragment is ook gepubliceerd in de Yulu-serie op dharmium.nl
